Terugkijkend op 31 jaar aan ups, downs en andere ondernemerservaringen, valt me op dat de geschiedenis zich steeds vaker en sneller herhaalt. Op het gevaar af dat deze column een nieuwe aflevering wordt van “opa vertelt”, zie ik vooral overeenkomsten tussen de relatieve traagheid waarmee ooit internet innovaties doorbraken en de huidige energie transitie.
Zelfs voor technologie die nu niet meer is weg te denken, hadden we vaak verrassend veel tijd nodig. Hoe komt het toch dat bijna iedere visionair de neiging heeft om het korte termijn effect van technologie te overschatten en het lange termijn effect juist schromelijk te onderschatten? Eigenlijk heeft dat altijd te maken met het doorbreken van oude, ingesleten gedragspatronen en aannames over hoe we dingen behoren te doen in ons leven.
De Corona crisis leert ons dat technologie ineens super rendabel en waardevol wordt als we ons gedrag aanpassen. Thuiswerken, online vergaderen en daardoor minder reizen, minder in de file staan en minder vliegen blijkt probleemloos te kunnen en voor veel mensen zelfs gezonder en best prettig te zijn. Dat kon vóór Corona ook al. Maar we hadden duidelijk een zetje nodig.
Eenzelfde verhaal gaat ook op voor duurzame energie en het creëren van een circulaire economie. De technologie die dit mogelijk maakt is er immers al lang. Maar we zitten vast in oude werkwijzen en verouderde businessmodellen. Niemand staat ‘s morgens op uit zijn bed met de gedachte “vandaag ga ik eens lekker het klimaat vervuilen”. Maar toch doen we het. Ja, u en ik helaas ook.
Om de omschakeling te kunnen maken naar een duurzame economie, moeten we dus ons gedrag aanpassen, onze patronen doorbreken. Een van de belangrijkste patronen is misschien wel dat we onze definitie van succes opnieuw moeten formuleren. Zolang we succes nog vooral zien als iets wat altijd meer en groter moet worden, zoals meer winst, meer consumeren, grotere huizen, verdere reizen en mooiere auto’s, zal onze kleine blauwe planeet het alleen maar zwaarder krijgen. Maar dat is een lastig vraagstuk.
Onze hele economie is gebaseerd op groei. Sterker nog: de evolutie van de mens is goeddeels gebaseerd op meer-meer-meer. Minderen was nooit nodig. Sterker nog: de trots die mensen voelden als ze na jaren hard werken een grotere kudde, een nieuw paard, een scherper zwaard, of meer recent een nieuwe Tesla konden kopen, is een energizer van jewelste. Groei gaat dus vaak samen met trots. De kreet minder-minder is dan ook maar bij één politieke partij te horen en daar ben ik bepaald geen fan van. De vraag is dus: hoe definiëren we het nieuwe succes? Wat is het nieuwe “meer”? En welke doorbraak hebben we nodig om trots te zijn op groene groei? Die vraag hebben we ons nog nooit eerder hoeven te stellen in de historie. Opa heeft dus even niets te vertellen. Dit moeten we echt zelf uitvinden. Doe je mee?
Meer columns van Arko van Brakel: